Ulama Nusantara
Oleh WAN MOHD. SHAGHIR ABDULLAH
NAMA lengkapnya ialah Haji Abu Bakar bin Haji Hasan al-Muari bin Haji Ahmad bin Anggak bin Datuk Sijo Bukit Moh, Muar Bandar Maharani, Johor. Beliau dilahirkan pada tahun 1292 Hijrah/1875 Masihi, dan meninggal pada tahun 1357 Hijrah/1938 Masihi. Selama 34 tahun beliau berada di Mekah untuk menuntut ilmu, iaitu ketika usianya enam tahun (1881 M/1299 H.) dan pulang ke tanah air pada tahun 1915 Masihi.
GURU-GURUNYA:
Semua ulama yang telah disebut dalam riwayat Syeikh Abdullah Fahim dan Abdul Lathif Melaka, adalah juga guru kepada Abu Bakar. Ulama yang paling rapat dengannya ialah Syeikh Ahmad bin Muhammad Yunus Lingga.
Kepada ulama yang berasal dari Lingga, Riau itu beliau mendalami hadis Bukhari. Sementara Ilmu Qiraat dipelajarinya dan menerima ijazah daripada Syeikh Abdullah bin Qasim as-Sanquri, iaitu ulama yang berasal dari dunia Melayu yang menjadi ketua qiraat tujuh di Hijaz pada zaman itu.
Seperti Abdullah Fahim, beliau juga mendalami Ilmu Falak dan menerima ijazah daripada Syeikh Muhammad Nur al-Fathani. Selain itu ada dua orang ulama, gurunya yang banyak disebut dalam tulisannya, iaitu Syeikh Muhammad Mukhtar bin Atharid Bogor dan Syeikh Umar bin Abdur Rasyid as-Sumbawi.
AKTIVITI:
Abu Bakar al-Muari adalah Qadi Muar dan pernah menjadi Mufti Johor, selama seminggu sahaja. Bersama-sama Abdullah bin Isa, Syed Abdul Qadir bin Muhammad, Abdus Syukur bin Ismail, Yusuf bin Muhammad, Syed Muhammad bin Othman bin Yahya, Haji Muhammad Yunus bin Haji Ibrahim dan Haji Abu Bakar bin Haji Hasan, mereka menggubal `Undang-Undang Jam`iyah Percadangan' (Bandar Maharani Muar, Mac 1925, dicetak oleh Mathba'ah al-Khairiyah Muar 1925).
Abu Bakar al-Muari adalah pengasas Madrasah Al-Arabiyah Al-Khairiah di Muar. Beliau bukan hanya mendirikan madrasah, tetapi keterlibatannya di Bandar Muar meliputi keseluruhan aspek pembangunan di Muar, terutama sekali yang melibatkan urusan keIslaman.
MURID-MURIDNYA:
Murid-muridnya sangat ramai, bukan hanya murid di madrasah tetapi termasuk murid-murid yang menadah kitab di masjid, surau dan di rumahnya, sehingga beliau dikenali dengan nama `Haji Abu Bakar Alim'.
Di antara tokoh yang pernah mendapat pendidikan di Madrasah Al-Arabiyah Al-Khairiah ialah saudara sepupu beliau yang bernama Tan Sri Mohamed Noah. Setelah Mohamed Noah menerima pendidikan di madrasah tersebut, Abu Bakar lalu menghantarnya belajar ke Timur Tengah. Mohamed Noah adalah ayah mertua kepada allahyarham Tun Abdul Razak (Perdana Menteri Malaysia yang kedua).
Murid Abu Bakar yang lain ialah Ustaz Muhammad Yasin. Beliaulah yang meneruskan perjuangan pendidikan madrasah yang diasaskan oleh gurunya itu. Muhammad Yasin adalah ayah kepada Tan Sri Muhyiddin Yasin (sekarang Menteri Pertanian Malaysia).
Murid Abu Bakar yang lain ialah Datuk Haji Mohd. Noor. Di antara anak beliau ialah Datuk Haji Juma'at, bekas Ketua Pengarah Dewan Bahasa dan Pustaka, (sekarang Bendahari) Persatuan Sejarah Malaysia. Menurut keterangan Mohammad, anak kepada Abu Bakar Muar, kedua-dua tokoh di atas sangat memuji dan mengenang jasa orang tuanya (Abu Bakar).
Mohamed Noah pernah berkata, ``Kalaulah aku tidak dididik oleh sepupuku, Abu Bakar, tiadalah aku dapat ke Timur Tengah. Barangkali aku pun hidup dalam kejahilan tiada kenal hukum-hakam Islam ... ``.
Muhammad Yasin pula pernah berkata, ``Ketika aku akan belajar ilmu kemegahan dunia di Sumatera, setelah diketahui oleh Abu Bakar Alim, aku lalu dinasihatinya supaya belajar kepada beliau sahaja. Sekiranya aku melanggar nasihat beliau, mungkin aku menjadi seorang yang jahat.''
KARYA-KARYANYA:
Abu Bakar al-Muari menghasilkan karangan dalam jumlah yang banyak. Ia ditulis dalam bahasa Arab dan Melayu. Oleh sebab ruangan yang disediakan sangat terbatas, semua karangannya tidak dapat disenaraikan di ruangan ini.
Keterangan ringkas hanyalah sebagai berikut, bahawa beberapa karyanya merupakan polemik dengan Syeikh Tahir Jalaluddin al-Minankabawi al-Azhari. Walaupun Syeikh Tahir Jalaluddin adalah sahabatnya yang sama-sama belajar di Mekah, namun pendapat kedua-duanya adalah berbeza.
Abu Bakar merupakan benteng pertahanan Kaum Tua, sedangkan Syeikh Tahir Jalaluddin adalah pelopor pergerakan Kaum Muda. Abu Bakar juga mengarang risalah menolak pendapat Hasan Bandung. Sebuah lagi karyanya di dalam bahasa Arab juga menolak beberapa pendapat Sayid Rasyid Ridha, ulama Mesir, tokoh reformis yang sangat terkenal. Karya-karya Abu Bakar Muar yang bercorak polemik dengan Syeikh Tahir Jalaluddin yang telah ditemui ialah Taman Persuraian, ditulis pada 6 Ramadan 1346 Hijrah/1927 Masihi di Muar, Bandar Maharani.
Kandungannya menyatakan tentang sunat sembahyang ba'diyah Jumaat dan qabliyahnya. Ia membatalkan perkataan Syeikh Thahir Jalaluddin al-Minankabawi, guru Madrasah Al-Haji Taib Parit Jamil Muar yang mengatakan sembahyang qabliyah itu bidaah. Dan menyatakan sembahyang sunat Tahiyatul Masjid, rumuz-rumuz ulama fikah, tarikh Imam ar-Rafi'ie, Imam an-Nawawi dan Ibnu Hajar al-Haitami. Dicetak oleh Mathba'ah al-Khairiyah, Muar (tanpa tarikh). Dicetak dengan perbelanjaan ahli-ahli al-khair Johor, Muar, Segamat, Kota Tinggi dan Kukup.
Salah satu sebab penyusunan karya ini ialah pertanyaan Haji Utsman bin Haji Muhammad Said, guru agama Bandar Maharani, 14 Syaaban 1346 Hijrah. Surat dilampirkan pada halaman awal dan setelah pada halaman akhir dilampirkan surat Haji Utsman bin Haji Muhammad Said, tarikh, Bandar Maharani, 18 Zulhijjah 1346 Hijrah yang menyambut baik kitab ini.
Judul selanjutnya ialah Taufan Yang Memalui Atas Huraian Haji Thahir Al-Minankabawi. Diselesaikan 10 Rabiulawal 1351 Hijrah/1932 Masihi dalam Bandar Maharani, Muar. Cetakan yang pertama Mathba'ah al-Jamiliyah, Muar, 1351 Hijrah/1932 Masihi. Kandungannya merupakan polemik dengan Syeikh Tahir Jalaluddin al-Minankabawi, sebagai tanggapan atas karya yang berjudul Huraian Yang Membakar.
Di dalam Taman Persuraian Haji Bakar, yang dipersoalkan ialah mengenai sembahyang qabliyah Jumaat. Ia merupakan kelanjutan judul Taman Persuraian. Polemik dengan Hasan Bandung pula, Abu Bakar Muar menyusun risalah berjudul Majlis Uraian Muar-Johor. Diselesaikan 20 April 1932 Masihi dalam Bandar Maharani, Muar, Johor. Kandungannya menjawab dan membatalkan fatwa pengarang Al-Fatwa Persatuan Islam Bandung yang mengatakan babi itu najis dimakan bukan najis disentuh, dan mulut anjing pun belum tentu najisnya. Salah satu sebab disusun karangan ini atas permintaan anggota Gubahan Setia Kelab Muar yang ditandatangani oleh ketuanya, Abdus Syukur bin Ismail bertarikh 2 April 1932. Surat tersebut dicetak pada halaman 1-2.
Mengenai sanggahan pendapat Sayid Rasyid Ridha selain dalam bahasa Arab, terdapat terjemahannya dalam bahasa Melayu yang diberi judul Sanggamara Dalam Perkara Menolak dan Membatalkan Perkataan Sayid Muhammad Rasyid Ridha Yang Berkata Dengan Niat Ushalli Itu Bid'ah. Sama ada yang dalam bahasa Arab atau pun yang dalam bahasa Melayu hingga kini belum ditemui.
Cogan Perikatan. Diselesaikan pada 3 Zulkaedah 1346 Hijrah/1928 Masihi, dalam Muar, Bandar Maharani, Johor. Cetakan yang pertama Mathba'ah al-Khairiyah, Muar, 15 Syawal 1346 Hijrah/1928 Masihi. Kandungan risalah ini juga merupakan polemik kerana mempertahankan pendapat golongan Mazhab Syafie daripada serangan Kaum Muda yang menolak mengucapkan lafaz `Ushalli'.
Karya Abu Bakar Muar selain yang bercorak polemik, dilengkapi pula dengan pelbagai disiplin ilmu, di antaranya tentang Ilmu Falak, ditulis dalam bahasa Arab. Ia masih dalam bentuk manuskrip dan belum diberi judul, diselesaikan pada 28 Rabiuakhir 1323 Hijrah/1905 Masihi di Mekah. Kandungan ilmu falakiyah merupakan syarah nazam al-Fadhil Abil Hasan Ali bin Abi ar-Rijal al-Katib al-Qairuani.
Ilmu Wafaq, juga dalam bahasa Arab. Ia masih dalam bentuk manuskrip dan belum diberi judul. Diselesaikan pada 1 Zulhijjah 1323 Hijrah/1905 Masihi di Mekah. Tentang faraid (cara-cara membahagi pusaka) ditulis kitab berjudul Nihayatut Taqrib fi Ma'rifatil Irtsi wat Ta'shib, juga dalam bahasa Arab. Ia masih dalam bentuk manuskrip dan diselesaikan pada 28 Jamadilawal 1324 Hijrah/1906 Masihi di Mekah.
Tentang kelahiran Nabi Muhammad s.a.w., disusun risalah bernama Peringatan. Diselesaikan pada 2 Rabiulawal 1338 Hijrah/1919 Masihi dalam Bandar Maharani, Muar, Johor. Kandungannya menyatakan kalimah-kalimah yang ada di dalam kitab Kisah Maulid an-Nabi bagi karangan Sayid Ja'far al-Barzanji yang harus diubah-ubahkan bacaannya, cetakan yang pertama, Mathba'ah al-Khairiyah, Bandar Maharani, Muar, 1938.
Juga tentang kelahiran Nabi s.a.w. beliau susun Mastika Ajaib. Diselesaikan pada 9 Safar 1350 Hijrah/26 Jun 1931 Masihi, dalam Bandar Maharani, Muar, Johor. Kandungannya menyatakan hukum dan kelebihan membaca Maulid an-Nabi s.a.w., cetakan yang pertama Mathba'ah al-Jamiliyah, Parit Jamil, Muar, 1350 Hijrah/1931 Masihi. Sebab disusun risalah ini memenuhi pertanyaan anggota Gubahan Setia Kelab Muar.
Tentang tajwid, Abu Bakar Muar menyusun risalah Pertinjauan, Penggal Pertama. Diselesaikan pada 1 Syaaban 1342 Hijrah dalam Bandar Maharani, Muar. Cetakan yang pertama, Mathba'ah al-Khairiyah, Muar, 1342 Hijrah/1924 Masihi. Pada halaman pertama sesudah halaman kulit terdapat salinan ijazah daripada gurunya, Syeikh Abdullah bin Muhammad Qasim Senggora yang dikeluarkan pada hari Jumaat, 25 Zulhijjah 1334 Hijrah di Mekah.
Hikayat Qadhi Dengan Harami, diselesaikan pada 12 Rabiulawal 1343 Hijrah dalam Bandar Maharani, Muar. Cetakan yang pertama, Mathba'ah al-Khairiyah, Muar, 1343 Hijrah/1924 Masihi. Kandungannya merupakan sastera Islam, menceritakan kisah seorang qadi pada zaman pemerintahan Harun ar-Rasyid
Abu Bakar juga menyusun buku-buku pengetahuan lain, seperti buku mengenai masakan yang terkumpul dalam judul Jangka Rampaian yang terdiri daripada tiga jilid. Saya simpulkan saja bahawa Abu Bakar Muar telah melakukan penulisan sejak tahun 1323 Hijrah/1905 Masihi hingga 18 Muharam 1357 Hijrah/20 Mac 1938 Masihi. Judul terakhir karyanya ialah Jadwal Tarikh Antara Nabi Adam Dengan Nabi Muhammad s.a.w. Dan Lainnya.
This entry was posted
on Sunday, November 12, 2006
at 12:24 PM
. You can follow any responses to this entry through the
comments feed
.
Archives
-
▼
2006
(105)
-
▼
November
(105)
- Saiyid Abdullah Az-Zawawi Mufti Syafi'iyah Mekah
- Saiyid Abdullah Al-Ghadamsi sebarkan ilmu dari Lib...
- Syeikh Utsman Syihabuddin ulama Pontianak
- Haji Ismail Mundu Mufti Kerajaan Kubu
- Haji Wan Muhammad Al-Kalantani Mufti Kelantan yang...
- Syeikh Abdul Wahhab Siantan mufti dan guru kerajaa...
- Tuan guru Abdul Hamid Besut anak murid Tuan Bendan...
- Syeikh Muhammad Salleh putera penerus warisan Tok ...
- Tok Syeikh Duyung syeikhul ulama Terengganu
- Pehin Datu Imam Haji Mokti imam terkenal Brunei
- Basiyuni Imran Maharaja Imam Sambas
- Muhammad Jabir As-Sambasi Khatib Sidana Kerajaan S...
- Datuk Haji Ahmad Ulama Brunei Darussalam
- Tok Bermin al-Fathani cergas, cermat dan kemas
- Syeikh Muhammad Nur Al-Fathani pembesar dua pemeri...
- Syeikh Hasan Ma’shum Mufti Kerajaan Deli
- Syeikh Sulaiman ar-Rasuli pahlawan Mazhab Syafie
- Syeikh Abdul Rahman Minangkabau Mursyid Thariqat N...
- Pengembaraan dan pengubatan Muhammad Umar
- Saiyid Utsman Betawi - Mufti paling masyhur
- Syeikh Nuruddin ar-Raniri Ulama ahli debat
- Syeikh Hamzah al-Fansuri Sasterawan sufi agung
- Syeikh Ahmad Yunus Lingga - Pakar bahasa Melayu di...
- Raja Badariyah - Cendekiawan Istana Riau
- Syeikh Muhammad al-Fathani - Ulama pembesar Turki
- Raja Ahmad doktor kerajaan Riau
- Kiyai Muhammad Shalih al-Fathani - Ahli falak Nusa...
- Raja Muhammad Sa'id - Cendekiawan Istana Riau
- Syeikh Uthman Jalaluddin Penanti menguasai pelbaga...
- Syeikh Muhammad Nafis al-Banjari - Ulama sufi duni...
- Fakhruddin al-Falimbani - Ulama Kesultanan Palemba...
- Syeikh Abu Bakar Palakka - Penyambung aktiviti Sye...
- Yusuf Saigon al-Banjari - Ulama hartawan
- Mufti Jamaluddin al-Banjari - Ahli undang-undang K...
- Husein al-Qadri - Penyebar Islam Kalimantan Barat
- Syarif Abdur Rahman al-Qadri - Sultan pertama kera...
- Wan Fatimah al-Kalantani - Wanita Melayu alim di M...
- Syeikh Abdul Wahid al-Juhuri - Mengislamkan Sultan...
- Syeikh Abdul Qadir al-Fathani - Khalifah Syeikh Da...
- Imam Muhammad Dahlan - Ulama Jawa termasyhur di Se...
- Tok Selehor Kelantani - Berdakwah lewat puisi
- Tuan Mukhtar Bogor - `Ulama' ahli syari'at dan haq...
- Syeikh Mahfuz at-Tarmasi - Ulama hadis dunia Melayu
- Syeikh Abdul Hamid Kudus pakar Ilmu Arudh, Qawafi
- Syeikh Ismail al-Minankabawi - Penyebar al-Khalidi...
- Muhammad Khalil al-Maduri - Guru ulama Jawa, Madura
- Syeikh Arsyad Thawil al-Bantani - Ulama jihad di B...
- Tok Kelaba al-Fathani - Menyalin pelbagai manuskri...
- Syeikh Nik Mat - Hakim Mahkamah Syarie di Mekah
- Berguru di Mekah - Syeikh Abdul Hamid tentang golo...
- Ulama besar Mandailing - Wasiat pedoman ahli keluarga
- Syeikh Abdul Wahhab Rokan - Mursyid tarekat yang b...
- Ulama Minangkabau - Kadi Kuala Lumpur yang pertama
- Ulama Besar Jawa Tengah - Kiyai Muhammad Saleh Darat
- Syeikh Abdul Qadir Bukit Bayas ulama paling berpen...
- Tok Kenali ulama peringkat wali
- Abdul Qadir Tuan Minal ulama dan ayah seorang pejuang
- Tok Ku Paloh Al-Aidrus pejuang Islam dan bangsa Me...
- Saiyid Muhammad Al-'Aidrus Bapa Kesusasteraan Mela...
- Syeikh Junid Thala ulama terkenal di Mandailing da...
- Syeikh Faqih Ali al-Fathani tokoh pertama menulis ...
- Saiyid Alwi bin Thahir al-Haddad Mufti Kerajaan Johor
- Saiyid Muhsin al-Masawi pengasas Dar al-Ulum di Mekah
- Datuk Abdullah Musa - Mufti dan Hakim Besar Johor
- Sultan Zainal Abidin III - Umara bertaraf dunia
- Tok Wan Din al-Fathani - Penyalin karya Syeikh Dau...
- Syeikh Ahmad Khatib al-Minankabawi - Imam dan khat...
- Syeikh Nawawi al-Bantani - Digelar Imam Nawawi kedua
- Raja Haji Abdullah - Yamtuan Muda Riau Ke IX
- 100 tahun kewafatan Syeikh Ahmad al-Fathani
- Syeikh Muhammad Azhari al-Falimbani - Penyambung a...
- Syeikh Ismail Al-Asyi - Ketua Mahasiswa Melayu per...
- Muhammad Yasin - Ulama Kedah berhijrah ke Mempawah
- Syeikh Abdul Lathif al-Fathani - Sebar Islam denga...
- Syeikh Abdul Qadir al-Fathani Tok Bendang Daya II
- Muhammad Sa'id Umar Kedah - Pengarang Tafsir Nur a...
- Ahmad Khathib Sambas - Mursyid Tariqat Qadiriyah
- Tengku Ali Tengku Selat - Gembala perniagaan Melayu
- Ja'afar Encik Abu Bakar Lingga - Gembala Khazanah ...
- Raja Umar Hasan - Mudir Mathba'ah Al-Ahmadiah pertama
- Raja Muhammad Tahir Riau - Hakim Riau-Lingga dan u...
- Tuan Minal al-Fathani - Karangannya rujukan ulama ...
- Tuan Tabal - Penyebar Thariqat Ahmadiyah pertama d...
- Syeikh Wan Ali Kutan - Guru para ulama Melayu
- Abu Bakar al-Funtiani Ulama pengembara
- Syeikh Jalaluddin al-Kalatani - Perintis pengajian...
- Haji Muhammad Nur - Kadi Kerajaan Langkat
- Wan Ismail Al-Jambui Al-Fathani -- Kadi Jambu, Patani
- Syeikh Abdur Rahman Shiddiq Al-Banjari - Mufti Ker...
- Husein Kedah al-Banjari - Generasi penerus ulama B...
- Imam Haji Mursyidi - Tokoh pentadbir Islam Sarawak
- Ismail al-Kalantani - Mufti Kerajaan Pontianak
- Gusti Muhammad Taufiq Aqamuddin Raja Mempawah tera...
- Muhammad Said Yan - Ulama yang berdikari
- Raja Ali Kelana - Ulama pejuang Riau dan Johor
- Sultan Sulaiman Selangor - Sultan yang mengasihi u...
- Tengku Muhammad al-Fathani - Ulama besar Jambi
- Utsman Senik - Mufti Pahang selama 20 tahun
- Sayid Syeikh Al-Hadi - Penyebar ilmu yang gigih
- Syeikh Tahir Jalaluddin Al-Azhari - Ahli falak dun...
-
▼
November
(105)